کامران دیبا میگوید:

دلم نمی خواست برای طبقات بالا ویلا طراحی کنم . در آن هنگام اعتقاد داشتم که معماری، به خصوص در ایران، عملاً فقط در خدمت طبقه بورژوا و دولت مندان جامعه است و از طریق شهرسازی بهتر می توان در جهت برآورد نیاز های جامعه گام برداشت. به همین دلیل بود که پس از اتمام تحصیل در رشته معماری ، فوق لیسانس جامعه شناسی گرفتم و در طراحی شهرک کلمبیا (بین واشنگتن و بالتیمور) مشارکت کردم. او با الگو برداری از معماری غرب برای جامعه ایرانی مخالف بود و می کوشید پیوندی میان مدرنیسم و سنتهای ایرانی برقرار کند. به اعتقاد او معماری و شهرسازی نیویورک و هنگ کنگ نمی توانستند و نمی توانند الگوی معماری و شهرسازی ایرانی قرار بگیرند، چرا که وسعت سرزمین ، مناسبات اجتماعی و رابطه ایرانی با خاک و آسمان چنین الگو برداری هایی را بر نمی تابد.

کامران دیبا در مورد سنت در معماری چنین میگوید: “اگر ما بخواهیم فقط در مورد سنت صحبت کنیم، این بحث غیر کالبدی است و اصلا معماری نیست؛ پس منظور جنبه های سنتی می باشد که مربوط می شود به یک واکنش بین سنت و محیط کالبدی. ما راجع به تاثیر این واکنش با معماری صحبت خواهیم کرد که آیا می توانیم با جبر و زور، سنت ها را مدرن کنیم و یا آنها را از بین ببریم؟ آیا کارهایی که در این زمینه کردند موفق بوده یا اینکه این سنت ها هنوز زنده اند و ما باید آنها را در معماری رعایت کنیم؟

واقعیت این است که سنت بصورت یک فکر اجتماعی نقش موثری را بازی میکند و این غیر قابل انکار است. حالا سنت ها بعضی بصورت “آگاه” و بعضی عوامل ناشی از سنت هستند که بصورت “ناآگاه ” هستند. اصلا اگر سنت را زیر پا بگذاریم، عکس العمل انسانی صد در صد منفی خواهد بود. بطور مثال اگر کسی احتیاج داشته باشد که در منزلش یک اطاق پذیرایی داشته باشد و اگر ما به او اطاق پذیرایی ندهیم، آن اطاقی که برای خودش گذاشته ایم را اطاق مهمان می کند و خودش در راهرو زندگی میکند. یعنی زندگی مهم اش را در راهرو می گذراند. پس عملا سنت ها و عادات هستند که باعث می شود یک ایرانی شب تابستان بنشیند در حیاطش و اگر ما بخواهیم این را از او بگیریم، ممکن است دور حیاطش حصیر بچسباند که باز بتواند آنجا بنشیند. پس نتیجه میگیریم که اقداماتی که با سنت تناقض دارد ممکن است یک عکس العمل منفی و یا شورش رقیق به وجود آورد. اثر بعضی سنت ها به صورت “نا آگاه ” هستند که من فکر میکنم تا اندازه ای مهمتر باشند. به خاطر اینکه دلیل ناراحتی مشخص نیست و این عامل بصورت یک مرحله نا آگاهی می باشد که در رفتار و عمل مردم تاثیر می گذارد. این را نمیشود زود ارتباط به موضوع بخصوصی داد. مثلا یکی از محیطی بدش می آید ولی دلیلش را نمی داند و یا در یک عمارتی نمی خواهد برود. پس سنت خیلی مهم است و اگر منظور ما بوجود آوردن یک معماری انسانی باشد باید انسانها و خواسته هایشان را در نظر بگیریم، حتی خواسته هایی که روشن نیستند و “نا آگاه” هستند و اگر رفتار و خواسته های افراد را در نظر نگیریم عملا نمی توانیم معماری انسانی بوجود آوریم.

وی میگوید از آثار “لوکوربوزیه” بسیار خوشش می آمده و آثار او و برخی کارهای “فرانک لوید- رایت” و همچنین آثار “لودویگ میس وندرو” به خاطر کم گویی و ظرافت و استفاده از تکنولوژی جدید را بر خودش تاثیر گذار میداند و اضافه میکند که تاثیر آنها را میتوان در بنای موزه دید. در موزه هنرهای معاصر تهران گالری ها حول محور یک فضای مرکزی مشابه موزه “گوگنهایم” در نیویورک اثر “فرانک لوید- رایت” روی سر هم سوار شده اند. دیبا به عنوان یک نقاش چندین نمایشگاه انفرادی در ایران بر پا کرد. او هم چنین گرد آورنده و واسطه فروش آثار نقاشی معاصر غرب بود.

نظریه کامران دیبا:

1.علاقه ی او به وجوه اجتماعی معماری یا به تعبیر خود او ( معماری انسانی)

2.علاقه و احترام به سنت های بومی و الگو های ساختاری و همچنین نیازهای جامعه شهری مدرن برای رسیدن به آسایش

3.عدم تصرف محیط برای ایجاد مکان

4.در آمیختگی کارهای او با محیط اطراف خود که باعث شده است که کارهایش در عین بدیع بودن غریب و بیگانه نباشد

5.بهره گیری از الگوهای معماری ایران به شیوه های اصیل و منحصر به فرد در کارهایش.

علاقه ی بسیار او به طراحی شهری ، شهرسازی و باغسازی بسیار چشمگیر است. در واقع ، او تمایلی به طراحی بناهای خصوصی نداشت ( تنها کار خصوصی او طراحی منزل شخصی دوستش بود) و تمامی توجهش به طراحی ساختمانهای عمومی و فرهنگی عام المنفعه و مسکن انبوه معطوف بود که در اغلب آنها نقش ایده ساز و برنامه ریز را هم بازی می کرد.

ویژگی آثار کامران دیبا:

1.حفظ سکوت وسکون و وقار در تمام کارهایش

2.تاکید بر محور ها در طرحهای معماری و شهرسازی

3.شکست پی در پی مسیرها و محورهای بصری

4.توجه به جزئیات و آرایش سطوح

5.اکثر طرحهایش از مونتاژ احجام نسبتا ساده به وجود آمده اند که در آنها شکاف باز شوها و حجم قابل توجه ستونها خود نمایی می کند که یکی از وجوه مشترک کارهای او و مکتب نیو بروتالیسم می باشد

6.استفاده از آثار هنری حجمی در طراحی فضاهای شهری و محوطه سازی و باغسازی

7.گرایش مسلط به در آمیختگی خصوصیت معماری ایرانی با معماری مدرن (مشخصه ی اصلی تمامی بناهای ساخته شده توسط دیبا که به آن جنبه ی الگو سازی بخشیده است).

معرفی آثار کامران دیبا:

1.موزه هنرهای معاصر تهران

2.استخر – کاستا دل سول اسپانیا

3.فرهنگسرای نیاوران تهران

4..ویلای اسپارتینا – مالاگا، اسپانیا

5.پارک شفق (باغ یوسف آباد)