ماهیت تشکل‌های زیست محیطی، غیردولتی است نه ضد دولتی
متاسفانه برخی افراد ماهیت غیر دولتی تشکل‌های زیست محیطی را با انتقادهای یکسویه ضد دولتی تعبیر می‌کنند، در حالی که شایسته است این سمن‌ها با سازمان محیط زیست برای مقابله با مصوبین آلودگی همسنگر باشند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، امروزه بحث‌های زیست‌محیطی و در رأس آن آلودگی هوا به چالش مهم کلان‌شهرها تبدیل‌شده و در اصفهان در کنار خشک‌سالی به مهم‌ترین دغدغه مردم و مدیران استان بدل شده است، برای عبور از این بحرانی که اکنون در مرز تبدیل به فاجعه است، هم‌افزایی تشکل‌های غیردولتی و مشارکت و تعامل آن‌ها با سازمان محیط‌زیست می‌تواند چاره‌ساز باشد تا جایی که استاندار اصفهان اخیراً گفته بود: آینده از آن تشکل‌های غیردولتی است و در اصفهان به 300 تشکل زیست‌محیطی برای غلبه بر چالش‌ها نیاز داریم که این خود اهمیت مشارکت‌های مردمی در این برهه را پررنگ می‌سازد، در همین راستا برای واکاوی مشکلات موجود بر سر راه فعالیت تشکل‌ها و نیز تحلیل و تبیین فعالیت و عملکرد سمن‌های حوزه محیط‌زیست در استان اصفهان میزگردی با حضور سید مصطفی قادریان رئیس اداره روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان و فیروزه سعادتی رئیس اداره آموزش و مشارکت‌های مردمی این اداره کل به همراه محمدرضا محبوب‌فر، فعال و پژوهشگر میراث فرهنگی و محیط‌زیست و عضو انجمن آمایش سرزمین ایران در محل سالن همایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان ترتیب دادیم.
در این میزگرد 2 ساعته سراسر چالشی سعی شد، تمامی نظرات و سؤالات و ابهامات در خصوص فعالیت‌های سمن‌ها و انجمن‌های غیردولتی دوست دار و محافظ محیط‌زیست به بحث و تبادل‌نظر گذاشته‌شده و پیرامون نحوه صحیح عملکرد این تشکل‌های زیست‌محیطی تبادل‌نظر و تضارب آرا شکل گیرد.
* ماهیت تشکل‌های زیست‌محیطی/ از انتقاد منصفانه تا تعامل و مشارکت
فارس: این سؤال محوری همیشه ذهن فعالان محیط‌زیست را مشغول کرده است که ماهیت تشکل‌های زیست‌محیطی غیردولتی است و برخی رایزنی‌ها و تعاملات نزدیک با ادارات دولتی و سازمان محیط‌زیست و نیز برخی صنایع آلاینده آن‌ها را از رسالت خود دور می‌کند، آیا وظیفه سمن‌ها چالش و انتقاد و پرسشگری است یا تعامل و همکاری؟ آیا فقط باید به فعالیت‌های نمادین بسنده شود یا فعالیت‌های عملیاتی برای حل مشکلات محوری هم باید مدنظر باشد، اصلاً ماهیت تشکل‌های زیست‌محیطی و رسالت اصلی‌شان چیست؟
سعادتی (رئیس اداره آموزش مشارکت‌های مردمی): من فکر می‌کنم مقوله مشارکت مفهومش را در جریان تشکل‌های دولتی ازدست‌داده، یک سازمان غیردولتی مجموعه‌ای از افراد حقیقی و حقوقی است که گرد هم برای هدفی غیرسیاسی، غیرانتفاعی و مشارکتی جمع می‌شوند و این اساس تشکیل تشکل‌های غیردولتی یا «ngo» است، اینکه باید غیردولتی باشند، امری مشخص است ولی اینکه باید مشارکت و تعامل داشته باشند، دارد مغفول می‌ماند و گاهی تعابیر نادرست از آن می‌شود.
* تشکل‌های زیست‌محیطی نباید زیر یوغ دولت باشند / تعامل و مشارکت به آزادی و استقلال سمن‌ها ضربه نمی‌زند
فارس: خانم سعادتی باید تشکل‌ها توان خود را از دولت بگیرند یا خود قابلیت داشته باشند؟
سعادتی: خیر همه انجمن‌های زیست‌محیطی باید خود ازلحاظ خودکفا باشند ولی می‌توانند حمایت‌های فرهنگی و فنی را از دولت بگیرند و این تعامل در راستای حل معضلات نباید نادرست تعبیر شود، تشکل‌ها نباید زیر یوغ دولت باشند و استقلال مهم‌ترین شاخصه آن‌هاست، کاملاً آزاد هستند، می‌توانند انتقاد کنند و به چالش بکشند ولی رسالت اصلی آن‌ها این نیست و مشارکت عنصر اصلی کار آن‌هاست، در وانفسای افزایش مشکلات زیست‌محیطی کشور شاید این‌طور تعبیر شده که انتقاد مهم‌ترین راهکار نجات است ولی به اعتقاد بنده اکنون تعامل است که می‌تواند راهگشا باشد.
*گاهی انتقادات باعث تعارض و لاینحل ماندن مشکلات زیست‌محیطی می‌شود
فارس: یعنی به نظر شما انتقاد به‌خصوص در اصفهان باید در چه سطحی باشد؟
سعادتی: بارها شاهد بودیم مشکلات زیست‌محیطی یا بحث خشک‌سالی زمانی که در اصفهان به چالش و انتقاد کشیده شده، به ورطه تعارض کشیده شده و مشکلات لاینحل باقی‌مانده، مثلاً همین مسئله قوم‌گرایی در بحران آب اصفهان به وجود می‌آید و مسیر حل مسئله را می‌بندد که اگر با تعامل و درک متقابل پیش برویم هیچ‌گاه به این مشکلات بر نمی‌خوریم، اکنون به تعامل و مشارکت نیاز داریم تا نقدهای بدون راهکار و کشور و استان در مشکلات زیست‌محیطی به مرحله‌ای رسیده که تنها مشارکت و تعامل نیاز دارد، متأسفانه برخی تشکل‌ها فقط انتقاد یک‌طرفه را سرلوحه قرار دادند و هیچ تعامل و همفکری و مشارکتی برای برون‌رفت از بحران ندارند و تنها سعی می‌کنند با استفاده از انتقاد و کوبیدن دیگران خود را مطرح کنند، البته در برابر انجمن‌هایی داریم که از مال و زندگی و وقت خود برای محیط‌زیست مایه گذاشتند و فرزند و خانواده را وقف محیط‌زیست کردند، این رویکرد برخی تشکل‌ها مبنی بر تنها به چالش کشیدن، فقط مشکلات را زیادتر کرده و مسیر تعامل را سد می‌کند.
فارس: ممکن است عمیق شدن این تعامل‌ها سبب رودربایستی و سانسور و مماشات در بیان مشکلات شود، این‌طور فکر نمی‌کنید؟
سعادتی: منظورتان تعامل با سازمان حفاظت محیط‌زیست و بدنه دولت است یا صنایع؟
* برخی از تشکل‌های غیردولتی تعبیر ضد دولتی بودن دارند
فارس: واضح‌تر بگویم صمیمی شدن تشکل‌ها با سازمان محیط‌زیست گاهی سبب شده که از بیان کم‌کاری‌ها یا برخی مشکلات خودداری شود؟ یا صمیمیت مدیران تشکل‌ها و مسئولین دولتی باعث سکوت در برابر برخی تفاوت نگرش‌ها نمی‌شود؟
قادریان (رئیس اداره روابط عمومی): نباید مسائل و وظایف و کارکردها باهم مخلوط شود، ما ترکیبی به نام «ngo» داریم و طبق تعریف یعنی سازمانی که غیردولتی است و این تفکر در برخی ایجادشده که تشکل‌ها به‌جای غیردولتی، ضد دولتی باشند و این تعبیر نادرست، باعث شده اشتباهاتی صورت بگیرد، کسی یا انجمنی که دولتی را قبول نداشته باشد نمی‌تواند کمکی هم به بهبود امور بکند، امروزه نقش انجمن‌ها و تشکل‌ها در جهان نقش هدایت‌گری است، اگر یک تشکل با نهادهای دولتی یا ذی‌نفع برای محیط‌زیست تعامل برقرار می‌کند برای حفظ منافع بلندمدت محیط‌زیست است و عکس این جریان هم وجود دارد، اگر ما دولتی‌ها می‌خواهیم تعامل برقرار کنیم تا به لحاظ کمی تشکل‌ها را افزایش دهیم به لحاظ این است که نفوذ تشکل‌ها در مردم مضاعف‌تر از دولت است و ما طبق قانون اساسی سعی در القای این مطلب داریم که مردم باید خود مطالبات زیست‌محیطی خود را از دستگاه‌ها بخواهند، تعامل سازمان محیط‌زیست با مردم و تشکل‌ها در راستای منافع عام است و منفعت شخصی در کار نیست، انجمن‌ها از اقتصاد خود کاسته و خرج محیط‌زیست می‌کند یا کارمندی که در سازمان حفاظت محیط‌زیست از وقت استراحت و خانواده خود برای شرکت در همایش‌ها یا انجام تحقیق مایه می‌گذارد، هدفش گسترده کردن تعامل و پیشرفت امور است و مشخص است این دسته افراد به محیط‌زیست عشق دارند، کسانی که دستشان دور از آتش است فکر می‌کند، این تعاملات منفعتی دارد ولی در حقیقت تنها وسیله‌ای برای روان‌تر شدن فعالیت‌هایی به نفع محیط‌زیست است.
* تشکل سوگلی در اصفهان نداریم / در تصمیم‌گیری برای تشکل‌ها سازمان محیط‌زیست دخالت ندارد
فارس: آیا همین تشکل‌هایی که تعامل عمیق با سازمان حفاظت محیط‌زیست دارند، دست به انتقاد هم می‌زنند و رودربایستی در بیان معضلات به وجود نیامده است؟
قادریان: بله بارها شاهد بودیم در همایش‌ها و جلسات که همین سمن‌هایی که تعامل خوبی دارند، دست به انتقادهای تندوتیزی زدند و در حضور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور بدون تعارف همه‌چیز را به چالش کشیدند، ما می‌گوییم که ما دولتی‌ها زبانمان بسته است و باید سمن‌ها زبان گویای مردم باشند و صدای مردم را به همه مدیران و نهادها برسانند و مطالبات را بیان کنند.
فارس: انتقاد دیگری وجود دارد که برخی می‌گویند، تنها عده‌ای انجمن در اصفهان سوگلی شدند و همه بودجه و منابع و توجه‌ها به آن‌ها جلب شده و بقیه سمن‌ها فراموش شدند، آیا این به دلیل برخی روابط نزدیک نیست، آیا سبب گوشه‌گیری برخی انجمن‌ها نمی‌شود؟
سعادتی: من فکر می‌کنم که این قضاوت دور از انصاف است ما در دومین نشست هم‌اندیشی تشکل‌های زیست‌محیطی 6 استان مرکزی کشور در 21 خرداد در شهر کاشان، با انتخاب تشکل کویر سبز کاشان توسط رأی‌گیری همین تشکل‌ها ثابت کردیم همه امور را به خود سمن‌ها واگذار کردیم و هیچ دخالتی هم نداریم، در همین سالن اداره کل برای تصمیم‌گیری در قبال جلسه هم‌اندیشی تشکل‌های 6 استان، بنده و جناب مدیرکل از سالن خارج شدیم تا دخالتی در روند تصمیم‌گیری نداشته باشیم، تمام مسائل مربوط به تشکل‌ها با رأی‌گیری است، بعید می‌دانم چند تشکل شهرستانی این نظر را داشته باشند، چون همیشه نظرخواهی شده و نمایندگان انتخاب‌شده توسط تشکل‌ها که مدارکش موجود است تصمیم‌گیری‌ها را بر عهده دارند، یکی دو تشکل اصفهانی توسط جمیع انجمن‌ها برای تصمیم‌گیری و فعالیت اجرایی انتخاب شدند و زمانی که این مصوب خود تشکل‌هاست ما نمی‌توانیم دخالتی داشته باشیم.
*تناقض در تعداد تشکل‌های زیست‌محیطی / اساس قانونی بودن یک تشکل چیست؟
فارس: ولی به اعتقاد من اگر شورای مرکزی تشکل‌های زیست‌محیطی تشکیل شود و مشخص شود انجمن‌های مجوز دار و قانونی کدامند این مشکل برطرف می‌شود، ما تعارضاتی در تعداد تشکل‌ها داریم و آمار متناقضی وجود دارد، در دوره اصلاحات و یا دولت نهم این آمار بیشتر بوده و برخی تشکل‌ها می‌گویند کنار گذاشته شدند؟
سعادتی: اکنون فقط 13 تشکل ثبت‌شده داریم، نه تعداد انجمن‌های قانونی بیشتر نبوده است، اصلاً دوره آقای احمدی‌نژاد انجمن‌ها فعالیت خاصی نداشتند، صحبت ما روی انجمن‌های رسمیت یافته است.
فارس: یعنی در هر دولتی باید دوباره مجوز بگیرند، اینکه درست نیست، تشکلی که از سال 75 مجوز دارد به دلیل عدم تمدید، نادیده گرفته شود، باید امور را برای فعالیت انجمن‌ها تسهیل کرد، تعداد انجمن‌هایی که ادعای مجوز دارند دو برابر رقمی است که محیط‌زیست اعلام کرده، دلیل این مشکلات چیست؟
* تعدد مراکز صدور مجوز تشکل‌ها در سال‌های قبل
قادریان: تاریخچه انجمن‌های اصفهان این است که در دوره‌ای احساس نیاز شد و به دلیل پیگیری یک تشکل و نهاد دانشجویی که در سازمان‌های مختلف برای گرفتن مجوز سرگردان شده بود، این تشکل اصفهانی که جمعی از اعضای هیئت‌علمی بودند از نیروی انتظامی مجوز گرفتند تا اینکه در دوره اول مسئولیت خانم ابتکار در معاونت آموزش دفتر مشارکت‌های مردمی ایجاد شد و قرار شد سیاست‌گذاری تأسیس تشکل‌ها و سامانمندی آن‌ها انجام شود و این مربوط به ابتدای دولت اصلاحات بود، قبلاً این سمن‌ها با پروسه‌ای طولانی از وزارت کشور مجوز می‌گرفتند و سازمان محیط‌زیست درصدد تسهیل این امر برآمد و برای تشویق سمن‌ها مجوزهای موقت و در شرف تأسیسی به برخی انجمن‌ها داد که متأسفانه برخی به همان بسنده کردند و به تکمیل پرونده و گرفتن مجوز نهایی اقدام نکردند، در آن زمان بین 30 تا 33 تشکل در اصفهان ثبت‌نام شد و حدود 8 سمن شماره ثبت دائم یا موقت داشتند ولی بقیه در شرف تأسیس بودند، دولت نهم متأسفانه این مجوزها را به رسمیت نشناخت و گفت باید دوباره مجوز گرفته شود و همین سرخوردگی و از میدان به در رفتن برخی سمن‌ها را به دنبال داشت، حالا از 4 یا 5 تشکل آن دوره رسیدیم به 13 تشکل و تعداد زیادی هم تشکل در شرف تأسیس داریم ولی آن‌ها بیشتر به رسمیت شناخته می‌شوند که مجوز و شماره ثبت دارند.
* در اصفهان 300 تشکل زیست‌محیطی نیاز است / تشکل‌ها و سازمان محیط‌زیست یار و همسنگر همدیگرند
سعادتی: مشکل دیگری هم هست که برخی تشکل‌ها فعالیت ندارند و فقط یک نام هستند، مثلاً در مکاتبات فرمانداری سمیرم 9 تشکل معرفی شدند که در ضمن تماس اکثراً اعلام کردند که فعالیتی ندارند یا اعضایشان حضور در شهرستان ندارند، پویایی و تحرک نماد اصلی سمن‌هاست و نمی‌توان با یک اسم و بدون عضوگیری و فعالیت ادعای تشکل بودن داشت، اساس تشکل بر توانمندی است در کشورهای خارجی هم ثبت و پرونده و مجوز داشتن از اصول است، البته من راه پرپیچ‌وخم گرفتن مجوز را قبول ندارم و استاندار اصفهان هم معتقد به تسهیل امور برای تشکیل سمن‌هاست.
قادریان: بله در همایش اخیر استاندار اصفهان تأکید کردند که آینده از آن تشکل‌هاست و در سال‌های آتی دولتمردان و دولتی‌ها هیچ‌کاره خواهند بود و باید تشکل‌های مردمی میدان‌دار شوند و در اصفهان اگر 300 تشکل زیست‌محیطی باشد ما می‌توانیم بر بحران زیست‌محیطی پیروز شویم.
سعادتی: عرصه محیط‌زیست فرا بخش هست و دارد مدیریت اعمال می‌کند و نمی‌شود فقط منتقد بود، باید سمن‌ها یار محیط‌زیست باشند و صنایع آلاینده را به چالش بکشند، ما دستگاه اجرایی نیستیم و تنها رصدگر هستیم و نباید تقابل ایجاد شود بین سمن‌ها و سازمان حفاظت از محیط‌زیست.
* یک فرد علاقه‌مند بدون مجوز قانونی و عضوگیری نمی‌توان مدعی تشکل داری باشد
فارس: بله این‌یک اصل است که باید سمن‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست دو بال هم‌افزا برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی باشند، گاهی در تعیین چالش اصلی مشکل‌داریم، نقطه مقابل سمن‌ها و اداره محیط‌زیست کجاست، آیا سمن‌ها و سازمان محیط‌زیست همسنگر هستند؟
سعادتی: تشکل‌ها چنین برداشتی ندارند و یار سازمان برای مواجهه با مخربان محیط‌زیست هستند ولی گاهی برخی افراد خود را به اسم سمن یا تشکل معرفی می‌کنند و یک‌نفره به تقابل با دیگر سمن‌ها و سازمان‌ها پرداخته و همه را نفی می‌کنند تا خود اثبات شوند، ما تشکل را مجموعه‌ای از افراد حقیقی و حقوقی معرفی می‌کنیم نه یک فرد، البته کسی که دوست دار محیط‌زیست است دفع نمی‌شود ولی نمی‌تواند به‌عنوان سمن مطرح شود، کسی که می‌خواهد معضلات محیط‌زیست را قانونمند کند، چگونه خود بی‌قانونی می‌کند و برای گرفتن مجوز تلاشی ندارد.
فارس: پیشنهاد می‌کنیم این نوع دوست داران محیط‌زیست هم ساماندهی شوند و از آن‌ها استفاده شود.
قادریان: بله همین کار انجام‌شده و کارت‌های «همیار محیط‌زیست» صادرشده تا حتی اگر آقای استاندار هم خواست همیار محیط‌زیست شود و این کارت‌ها در همایش گذشته در کاشان در 21 خرداد نیز توزیع شد.
سعادتی: ما نیازمند ایجاد تشکل در همه اصناف هستیم و اگر تشکل‌های زیست‌محیطی در همه مشاغل ایجاد شود، اتفاق بزرگی می‌افتد، ما دست همه افراد علاقه‌مند و دوست دار محیط‌زیست را هم گرفته و از نظرات و انتقاداتشان بهره می‌بریم و معتقدیم باید در مسیر درست از این نظرات استفاده شود ولی همه این فعالان را به رعایت قوانین و داشتن تعامل دعوت می‌کنیم.
* سیاسی‌کاری برای تشکل‌های زیست‌محیطی خط قرمز است / امروز بحران‌های زیست‌محیطی به حد فاجعه رسیده است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس، مدیران اداره حفاظت محیط‌زیست برای دقایقی به‌طور شفاف دغدغه‌های خود را بیان کردند و در این میان، محمدرضا محبوب فر ساکت مانده و وارد بحث نشده بود، از محبوب فر می‌خواهم تا نظرات خود را پیرامون بحث‌های مطرح‌شده و سؤالات پرسیده شده بیان کند.
محبوب فر (فعال و پژوهشگر محیط‌زیست و میراث فرهنگی): در صحبت‌های مطرح‌شده نظرات زیادی گفته شد، امروزه در دنیا سمن‌های زیست‌محیطی به‌عنوان یک پتانسیل ارزشمند اجتماعی مطرح هستند و اینکه تشکل‌ها غیرانتفاعی باشند، یعنی یک سمن باید در راستای منافع اجتماعی فعالیت کند و هیچ منافع مالی و موقعیتی هم از این کار نبرد، اینکه مطرح‌شده تشکل‌ها سیاسی نباشند، کار تشکل به چالش کشیدن کم‌کاری سازمان‌های دولتی است و ماهیت دولت هم سیاسی است پس‌کار سمن‌های اجتماعی قطعاً از کانال‌های سیاسی رد می‌شود.
فارس: دقیقاً بفرمایید اینکه کار اصلی سمن‌ها به چالش کشیدن دولت است یعنی چه؟
محبوب فر: روی بحث سیاسی بودن، این مسئله مطرح است که تشکل‌ها نباید دنبال منافع شخصی و گروهی احزاب و گروه‌های سیاسی باشند و خود را نردبان ترقی آن‌ها قرار دهند، در سال 88 موردی رخ داد که همزمان با انتخابات بحث دریاچه ارومیه مطرح شد و فعالان محیط‌زیست اجتماع عظیمی تشکیل دهند و شب‌هنگام این افراد دستگیر شدند و این بدان علت بود که یکی از ترتیب‌دهندگان تجمع فردی سیاسی و با سابقه کار حزبی بود، این‌یک ضعف و چالش اصلی در نهادهای غیردولتی است ولی باید تشکل محیط زیستی که خود از کانال تائید سیاسی گذشته توان انتقاد و اجازه چالش داشته باشد و حتی باید خود دولت حمایت کند تا انتقادها چراغ راه شود.
* لزوم تقسیم عادلانه و غیر گزینشی امکانات دولتی بین سمن‌ها
فارس: در مورد نحوه تعامل سمن‌ها با ارگان‌های دولتی چه نظری دارید؟
قطعاً باید این تعامل و مشارکت وجود داشته باشد و حتی دولت و سازمان حفاظت از محیط‌زیست و دیگر سازمان‌ها باید تعامل و حمایت داشته باشند با سمن‌ها و باعث تقویت آن‌ها بشوند و این کمک‌ها و مساعدت‌ها هم باید عادلانه و غیر گزینشی باشد که در اصفهان البته شاهد چنین چیزی نبودیم و انتقاداتی وجود دارد.
فارس: ببخشید آقای محبوب‌فر، یک‌لحظه اجازه دهید از خانم سعادتی بپرسم، آیا بودجه برای تشکل‌ها آمده و عدالت در تقسیم امکانات بین سمن‌ها چگونه بوده است؟
سعادتی: اصلاً چنین نبوده که گزینشی عمل شود، بودجه‌ای برای برگزاری نشست هم‌اندیشی تشکل‌های منطقه مرکزی کشور آمده که با مشورت و تصمیم‌گیری خود سمن‌ها این بودجه برای این همایش مصرف‌شده است و هیچ بودجه و امکانات دیگری برای این تشکل‌های اختصاص داده نشده و این صحبت‌ها که امکانات عادلانه تقسیم‌نشده، صحیح نیست.
محبوب فر: در مورد انجام‌وظیفه اجتماعی، در کشور ترکیه، دولت به تشکل‌ها امکانات و پول می‌دهد ولی انتظار تعریف و تمجید ندارد و سمن‌های تُرک حتی شدیدترین انتقادها را از دولت می‌کنند و دولت قبول می‌کند، قوی شدن ارتباط دولت و مردم سبب همین امر است، مثلاً زمانی که تشکل‌های برای حمایت از دریاچه «وان» تجمع می‌کنند، دولت امنیت آن‌ها را تأمین کرده و از آن‌ها برای این اجتماع محافظ می‌کند، صدای مردم علیه این دولت رسا پخش شد.
* دولت حاشیه امن برای فعالیت تشکل‌ها ایجاد کند/ فعالیت زیست‌محیطی برچسب سیاسی نخورد
فارس: یعنی در ایران هم باید این‌گونه باشد؟
محبوب فر: بحث ما این است که از فعالیت زیست‌محیطی، تعبیر سیاسی نشود و دولت حاشیه امن برای فعالیت سمن‌ها ایجاد کند تا در اجتماع فرهنگ‌سازی کنند، اکنون محیط‌زیست کشور ما از مرحله بحران عبور کرده و به فاجعه زیست‌محیطی بدل شده، دولت به‌عنوان متولی حفاظت از محیط‌زیست در دولت‌های قدیم و جدید ایران به‌خوبی انجام نداده و اکنون کشور با چالش‌های فراوان زیست‌محیطی روبه‌رو شده است، متأسفانه سازمان حفاظت محیط‌زیست خود را به‌عنوان متولی اصلی این امر باور ندارد و نتوانسته همه را در زیر چتر حفاظت از محیط‌زیست بسیج کند و نظارت و هم‌افزایی مستمر و فرهنگ‌سازی مؤثر ایجاد کند.
*دولت خود بزرگ‌ترین آلاینده محیط‌زیست است
فارس: بر چه اساسی چنین صحبتی می‌کنید؟ چرا باور ندارد، زمانی که ابزار و امکانات و اهرم قانون در اختیارش است؟
محبوب فر: در ایران ما متأسفانه اولین آلاینده خود دولت است و بخشی از بدنه دولت به نظر می‌رسد میلی برای مبارزه با اخلال گران محیط‌زیست یا کاهش آلودگی هوا ندارند و این تا بدان جا پیش رفته که برخی بگویند، عده‌ای از دولتمردان حتی در مورد افزایش آلودگی هوا یا عدم جلوگیری از منابع آلاینده ذی‌نفع هستند.
* صدور مجوز فعالیت و تولید برخی صنایع بدون نظارت و پیوست زیست‌محیطی
فارس: بر چه استنادی، آیا تخلف چند نفر محدود باید به‌پای همه جمع‌بندی شود؟
محبوب فر: مجوزهایی که برای صنایع بزرگ خودروسازی به‌طور غیرقانونی و بی نظارت استانداردی و زیست‌محیطی صادر می‌شود و یا در محدوده‌های به صنایعی مجوز داده می‌شود که برای سلامت مردم و آلودگی هوا مضر است ولی درحالی‌که دولت می‌تواند مقابله کند براثر برخی رایزنی‌ها و لابی‌ها و سفارش‌ها برخی مسئولین سکوت می‌کنند یا اغماض و مماشات روا می‌دارند.
* مصوبات و قوانین برخورد با آلایندگان و منابع آلوده‌کننده هوا اجرایی نشده است
فارس: دولت اقدامات خوب و برخوردهایی با آلایندگان داشته و از حیث قانون‌گذاری هم موفق بوده، می‌توان نوک پیکان را فقط متوجه دولت کرد؟
محبوب فر: اقدامات انجام‌شده مقطعی است و عمیق نیست، در برنامه‌های چندگانه توسعه و چشم‌انداز و حتی برنامه جامع کنترل کیفی آلودگی هوا هیچ ضمانت اجرایی و لحاظ نشده و دولت هرگز مصرانه پیگیر اجرای آن نبوده و به نظر می‌رسد برخی نمی‌خواهند این برنامه‌ها انجام شود و این‌گونه کار کردن باعث شده روزبه‌روز بر مشکلات افزوده شود و برخوردی با مخربان زیست‌محیطی صورت نگیرد، دامنه این مشکلات زیاد شده در آخرین خبر، بنزین پایتخت 20 برابر آلایندگی گوگرد آن بیشتر از حد استاندارد است و چرا باید از این مورد جلوگیری نشود، مگر شهرداری و دولت و اداره بهداشت از صدها بیماری و مرگ‌ومیر و سرطان و بیماری‌های نوظهور خبر ندارند و اگر برخورد با منابع آلاینده جدی نیست، آیا مقصر اصلی را نباید ارگان‌های نظارتی و دولتی دانست؟
ادامه دارد…
دیدگاه خود را بنویسید